Niniejsza strona jest podsumowaniem wieloletnich działań Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa na rzecz upamiętniania ofiar Zbrodni Katyńskiej kontynuowanych obecnie przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Działalność Rady OPWiM w tym zakresie miała charakter wielowymiarowy.

Po pierwszych pracach sondażowo-ekshumacyjnych, przeprowadzonych w ramach śledztwa radzieckiego w 1991 roku z udziałem przedstawicieli strony polskiej, oraz po podpisaniu (w wyniku długich negocjacji) 22 lutego 1994 roku Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o grobach i miejscach pamięci ofiar wojen i represji możliwe stało się przeprowadzenie, w latach 1994-1996, na zlecenie Rady OPWiM prac sondażowo-ekshumacyjnych w Katyniu, Miednoje i Charkowie – tj. miejscach ukrycia zwłok polskich jeńców wojennych z obozów specjalnych NKWD w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Prace te kontynuowane były w latach 2001, 2006-2007 oraz 2011-2012 w podkijowskiej Bykowni. W 2000 roku zostały uroczyście otwarte i poświęcone Polskie Cmentarze Wojenne w Katyniu, Miednoje i Charkowie, a w 2012 r. – cmentarz w Bykowni.

Zamieszczamy dwa artykuły autorstwa Jolanty Adamskiej, które ukazały się w Biuletynie Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa „Przeszłość i Pamięć” (Charków 1940-2000, Biuletyn nr 2 (15) 2000 oraz Katyń Miednoje 1940-2000, Biuletyn nr 3 (16) 2000). Pragniemy je przypomnieć pomimo upływu 20 lat od ich napisania, są bowiem znakomitym tekstem dokumentującym okoliczności związane z budową cmentarzy katyńskich. Warto do nich powrócić, gdyż obecnie obchodzimy nie tylko 80. rocznicę Zbrodni Katyńskiej, lecz też 20. rocznicę budowy tych trzech cmentarzy. Udostępniamy także niewielką publikację, wydaną w 2012 roku, nt. budowy cmentarza w Bykowni.

Równolegle z pracami nad imiennymi inskrypcjami na trzech pierwszych cmentarzach katyńskich, prowadzonymi przez ekspertów powołanych przez Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej, przygotowano do druku pierwszą z Ksiąg Cmentarnych, zawierającą biogramy ofiar spoczywających w Katyniu, wydaną przez Radę OPWiM w 2000 roku. Kolejne Księgi ukazały się w latach 2003 (Charków), 2006 (Miednoje) i 2015 (trzy tomy Księgi Cmentarnej Bykowni).

Na stronie znajdą Państwo wersje elektroniczne Ksiąg Cmentarnych cmentarzy w Katyniu, Charkowie i Miednoje.

Od ich wydania minęło kilkanaście lat. W tym czasie nasza wiedza o Zbrodni Katyńskiej i jej ofiarach znacznie się poszerzyła. Kolejne rodziny ofiar spoczywających na cmentarzach w Katyniu, Charkowie i Miednoje nadsyłały do Rady OPWiM, jako wydawcy Ksiąg Cmentarnych, sprostowania i uzupełnienia danych biograficznych. Dobiegają końca zainicjowane przez Radę OPWiM prace nad Księgą Cmentarną Polskiego Cmentarza Wojennego w Kijowie-Bykowni, w której po raz pierwszy zostaną opublikowane pełne biogramy osób upamiętnionych na tym cmentarzu. Tożsamość wielu z nich nie była wcześniej znana.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które w 2016 roku przejęło obowiązki po zlikwidowanej Radzie OPWiM, podjęło decyzję o rozpoczęciu prac mających na celu udostępnienie tych gromadzonych przez lata, unikatowych danych dotyczących Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Przekazana do Państwa dyspozycji wyszukiwarka danych, umożliwia dostęp do najbardziej aktualnej wiedzy o ofiarach zawartej w Księgach Cmentarnych, z uwzględnieniem sprostowań i uzupełnień o różnej proweniencji. Dane te będą systematycznie aktualizowane w oparciu o pozyskiwane źródła. Wkrótce zostaną również dodane fotografie.